Wederkerige betrokkenheid

Wederkerige betrokkenheid

Een mooi voorbeeld van hoe je de informationele betrokkenheid bij de politiek anders kunt organiseren is het Consul platform. Consul is opgezet in Madrid in 2015 als open source project in het kader van het Decide Madrid initiatief en het is een platform voor open, transparante en democratische participatie. Bewoners kunnen zelf ideeën aandragen, meedenken, discussiëren en stemmen op hun favoriete ideeën. 

In Madrid was het nieuwe platform in eerste instantie een groot succes. Er hebben ruim 400.000 Madrilenen een account aangemaakt en er zijn ruim 26.000 voorstellen gedaan om de stad te verbeteren. Dat zijn inspirerende getallen. Het mooie van Consul is dat je er meteen een overzicht hebt van alle actieve debatten, alle voorstellen, je kunt er stemmen, het wetgevingsproces volgen en deelnemen aan buurtbegrotingen. Ik vind het een geweldig mooi voorbeeld van hoe je politiek aantrekkelijk en leuk kunt maken. Vergelijk onderstaande screenshot van de Consul demo site eens met de aanblik van een gemiddeld Nederlands raadsinformatiesysteem.

Demo Site Consul Project
Demo Site Consul Project

En toch, ondanks deze aantrekkelijke aanblik, was het Consul project in Madrid geen succes. Het falen van Consul komt vooral doordat het een participatieplatform was dat los stond van de politieke werkelijkheid. Er werden weliswaar ruim 26.000 voorstellen ingediend door de bewoners van Madrid, maar om als voorstel daadwerkelijk bij de gemeenteraad op de agenda te komen gold er een drempel van 27.662 steunbetuigingen. Van de 26.000 voorstellen haalden er uiteindelijk maar 2 deze drempel. Indieners van succesvolle voorstellen kregen zelden meer dan 1.000 steunbetuigingen en die voorstellen gingen daarna verloren in de massale stroom aan steeds weer nieuwe voorstellen. Dit zeer tot frustratie van de indieners. Een interessante en volledige analyse van het project vind je in het boek Future Democracies, dat ik iedereen van harte kan aanbevelen. 

De link tussen de participatieve en representatieve democratie was in Madrid te dun. De ideeën vanuit de bewoners kwamen niet terecht in de gemeenteraad. Daarnaast was er wel een wetgevingsproces dat gestart werd vanuit de gemeente, maar dat was in feite zeer beperkt. Het ging vooral om startnotities van de gemeente, ofwel projecten die in een hele vroege fase waren en waar de politiek behoefte had aan initiële input. Het besluitvormingsproces daarna vond weer helemaal plaats buiten Consul om in de gemeenteraad en haar raadsinformatiesysteem.

Het is mooi als bewoners ideeën kunnen aandragen, maar alle energie lekt ook zo weer weg als niet duidelijk is wat er met de ideeën gebeurt en als er geen binding is met de gemeenteraad. Je creëert een participatieplatform dat los staat van het besluitvormingsproces in het raadsinformatiesysteem. Om daadwerkelijk impact te hebben zou je Consul moeten hervormen. Maak er een Raadscommunicatiesysteem van. In mijn ogen zou dat een combinatie moeten zijn van raadsinformatiesysteem en participatieplatform. De basis is in Consul al aanwezig, maar je moet de input vanuit de gemeente niet beperken tot een enkele startnotitie, maar breng alle raadsinformatie, alle vergaderingen helemaal onder in Consul en stel daar de voorstellen van bewoners tegenover. Maak er één systeem van. Bewoners kunnen daadwerkelijk zien wat er speelt in de raad, maar dan niet in een saai en onbegrijpelijk systeem zoals nu.

Het wordt tijd dat participatie ook daadwerkelijk participatie in het democratische besluitvormingsproces wordt, en niet een losstaand iets zonder consequenties, waarbij de gemeenteraad onverstoorbaar doorgaat op de oude voet. De vraag is vooral of de representatieve democratie bereid is om deze stap te zetten. Betrokkenheid moet van twee kanten komen.